Żegnamy Ryszarda Bugajskiego, reżysera filmowego i telewizyjnego, scenarzystę, tłumacza i pisarza.
Świat opowiadany przez Ryszarda Bugajskiego i jego bohaterowie nie były czarno-białe. Interesowała go szara strefa moralności, gdzie granice pomiędzy dobrem i złem są nieostre i nieoczywiste. W jednym z wywiadów powiedział: We wszystkim, co robię (…), szukam złożoności, niejednoznaczności (…). Żegnamy, jednego z niewielu twórców, który nie bał się mówić o złożoności ludzkich wyborów.
Absolwent filozofii i łódzkiej Filmówki na Wydziale Reżyserii. Współpracował z Zespołem Filmowym X Andrzeja Wajdy. Reżyser najbardziej znanego „pułkownika” tj. filmu niedopuszczonego do dystrybucji przez władze komunistyczne. Film Przesłuchanie przeleżał na półce siedem lat i stał się bezpośrednią przyczyną rozwiązania Zespołu X, a w końcu emigracji reżysera do Kanady (gdzie wyreżyserował m.in. film Clearcut). Mój film jest manifestem człowieka, który chce być wolny, bez względu na cenę, jaką musi zapłacić – mówił Bugajski o Przesłuchaniu i w pewnym sensie również o sobie.
Premiera Przesłuchania odbyła się dopiero w 1989 r. Rok później film stał się wydarzeniem Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Cannes, na którym Krystyna Janda została uhonorowana nagrodą dla najlepszej aktorki.
Po powrocie do Polski w połowie lat 90. Ryszard Bugajski realizował filmy dokumentalne, spektakle telewizyjne i seriale. Opublikował kilka powieści, m.in.: Przyznaję się do winy oraz Sól i pieprz, która jest kontynuacją historii bohaterów filmu Przesłuchanie.
Do tematu stalinizmu powrócił w filmie Generał Nil, o gen. Emilu Fieldorfie, bohaterskim dowódcy Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej, którego po wojnie komuniści uznali za wroga narodu polskiego i stracili. Film był nominowany do Polskiej Nagrody Filmowej Orły w kategorii najlepszy scenariusz. Zrobiłem ten film dla ludzi poszukujących wartości, którzy nie są konformistami, którzy dużo myślą o życiu – powiedział reżyser w 2009 r.
W 2013 r. na ekrany kin wszedł Układ zamknięty – opowieść, oparta na faktach, o trzech przedsiębiorcach, którzy w wyniku zmowy zostali oskarżeni o udział w grupie przestępczej.
Ostatni film z 2016 r. Zaćma opowiada historię Krwawej Luny, sadystycznej funkcjonariuszki UB Julii Brystygierowej, jednej z najbardziej niesławnych postaci powojennej Polski, która pod koniec życia stała się żarliwą katoliczką.
Był laureatem wielu nagród i wyróżnień. W 2008 r. odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, a także za osiągnięcia w podejmowanej z pożytkiem dla kraju pracy zawodowej i społecznej. W tym samym roku otrzymał Złoty Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis. W 2013 r. na Solanin Film Festiwal otrzymał nagrodą Mocny Solanin za odwagę, konsekwencję i determinację przy tworzeniu kina autorskiego.
Ryszard Bugajski zmarł 7 czerwca w Warszawie. Miał 76 lat.
